Na de kap - wat kan je met een stobbe doen?

Nadat een boom gekapt of afgebroken is kan je de stobbe verwijderen door hem weg te frezen, maar je kan er ook leukere dingen mee doen. De stobbe kan nog een nut hebben voor zwammen, ongewervelden en zelfs vleermuizen.

Om kap te voorkomen, hier advies.
 

Stobbe wegfrezen is zonde

Als laatste redmiddel ken je de stobbe wegfrezen met een stobbenfrees. Het is duur, kost veel brandstof (transport freesmachine) en is niet gunstig voor het ecosysteem. Rottend hout is voor veel zwammen en ongewervelden voedsel en onderkomen. Goed voor je tuin.

 

Verschillen in boomsoorten

Sommige bomen sterven af na kap, bij  sommige soorten bomen loopt de stobbe weer uit om weer een levensvatbaar geheel te vormen.
 

Stervende bomen na kap

De volgende bomen sterven meestal na kap: eik, beuk en berk. Stobbes en wortels van deze bomen worden langzaam maar zeker afgebroken door zwammen. Hun vruchtlichamen (paddestoelen) zijn mooi en nuttig.


De natuur composteerd of recycled de stobbe en de wortels. Niets gaat verloren. Zeker als de boom al geïnfecteerd was door zwammen zullen de zwammen veel vruchtlichamen vormen omdat dit hun laatste kans is om te vermeerderen, dit heet noodbloei, dat kunnen niet alleen bomen en planten maar ook zwammen.

Hieronder een enorme stamvoet van een beuk van meer dan anderhalve meter in doorsnede. Reuzenzwammen maken vruchtlichamen voor waarschijnlijk de laatste keer. Volgend jaar is het substraat, de voeding van de zwammen namelijk het hout van de stamvoet en de wordtels uitgeput, dan kunnen ze niet meer vruchtlichamen maken.


Ook verder van de stamvoet op de wortel maakt ze houtrot veroorzakende zwam een vruchtlichaam.


Uitzondering op foto hieronder: hier leeft een beuk nog. Het is de vraag of deze boom een toekomst heeft. Maar de kans is groot dat uiteindelijk zwammen zullen winnen.

 

Bomen welke vaak verder leven

De volgende bomen leven vaak verder: Esdoorn en wilg.
 

De echte overlevers

Maar de echte overlevers zijn de els en de linde. Deze leven vrijwel altijd verder.
 

Kastanjes

Kastanjes lopen weer uit, zie de uitlopers op de foto's, maar deze boom zal zeker sterven omdat hij al verzwakt is door houtrot veroorzakende zwammen.


Weer een korte tijd later laat de parasiet zijn ware aard zien: z'n vruchtlichaam. Nu kan je zien hoe zo'n infectie een boom gevaarlijk kan maken.

Grove den doet iets aparts: burenhulp

Na de kap doet de grove den soms iets aparts: de stobbe blijft leven en zal overgroeien of overwallen. De stobbe is een levend en gezond stuk hout.


Gerrit Jan Keizer legt in zijn boek 'De Verborgen Boom' op p. 119 niet alleen uit hoe de den dat doet, maar ook waarom:

"Als de grove den dicht bij de grond is afgezaagd, rot de stobbe meestal weg. Soms begint de resterende stamvoet de wond vanaf de rand te overgroeien. Omdat de kroon en naalden (fotosynthese) ontbreken, kan de stobbe dit zelf niet meer. Omringende dennen bieden hulp: via onderling wortelcontact worden de benodigde bouwstoffen aangevoerd, waarmee de wond geheel of gedeeltelijk kan dichtgroeien. De hulptroepen doen dit overigens uit eigenbelang, want ze willen besmetting van de eigen wortels en stamvoet met wortel- en stamvoetparasitaire zwammen als de dennenvoetzwam (Phaeolus schweinitzii), de dennenmoorder (Heterobasidion annosum) en de grote sponszwam (Sparassis crispa) voorkomen."

Jasmijn (op bovenstaande foto) denkt er heel anders over: "Het is net een krokodil die met z'n oogjes boven water komt." Ze heeft natuurlijk gelijk, het is een belevingspad.

Voor wie het zelf wil zien: 52.62010,6.26893. (Het belevingspad in 'de Zwarte Dennen', Staphorst, Overijssel. Het is een vrij toegankelijk pad met dingen voor kinderen. In de herfst is het door de variatie van bomen een zwammenparadijs.)

Behalve dennen heb ik ook de douglasspar (Pseudotsuga menziesii) gezien met levende stobbes. Er zijn levende stobbes van 200 jaar gezien (bron).



Het begin: wortelcontact



Op onderstaande foto het begin van de overwalling, het zal heel veel jaren kosten voor volledige afsluiting. Maar bij volledige sluiting hebben houtrotveroorzakende zwammen geen ingang meer.




Het wortelcontact kan meerdere voordelen opleveren:
- stabiliteit, samen sta je sterker
- een groter worteloppervlak, boom krijgt wortelstelsel van omgezaagde buurman erbij
- voeding van de buurboom als je zelf een probleem hebt zoals een afgebroken tak

Beuken hebben onderling zeer intensief contact via zwammen. (P. Wohlleben 2015)
 

Insectenhotel/holtes voor ongewervelden

Het boek 'Het Beheer van Veteraanbomen' beschrijft op p. 133 hoe je van jonge bomen in de omgeving van veteraanbomen holtes kan creëren voor ongewervelden.


En de uitvoering met voorbeeld van een insectenhotel:


In bovenstaande foto ook de reden van kap: opgescheurd, zie zwarte steep op deksel.




Eerst eventueel het deksel van het insectenhotel inboren zodat schroeven verzonken zitten.


En een berk met insectenhotel en met extra gat:



De stam kan uiteraard ook nog hoger voorzien worden van een insectenhotel, met meerdere openingen. Det scheelt kosten: minder zaagwerk en minder hout af te voeren.


Geert Starre 2017
 

Geraadpleegde literatuur

1. Keizer, G. J. (2012). De verborgen boom: Het boomsoorteigen ecosysteem van onze inheemse loof- en naaldbomen . Geesteren: A3.
2. Read, H., Cornelis, J., Troch, E., Geerts, P., & Joye, T. (2012). Het beheer van veteraanbomen . Brussel: Inverde.