Bomen beschermen en problemen voorkomen

Als boomverzorger in Meppel heb ik jarenlang foto's gemaakt van gemaakte fouten. Ik bespreek ze en noem oplossingen.

laatste update: 8 sept 2018

Bomen en verlichting

Een boom is precies onder de lamp van een lantaarnpaal geplaatst. De boom zal binnen enkele jaren al het licht tegenhouden. Rembrandtlaan 2016.

Oplossing: vraag bomenteam in ontwerpfase om advies.

Plan niet alleen vanaf een beeldscherm

Alle planning is duidelijk op het kantoor gedaan vanaf een beeldscherm. Niemand is buiten gaan kijken. Hier had nooit zo hoog gebouwd mogen worden. Bomen blijven groeien en zullen voor veel overlast zorgen. Grote Oever 2017.

Oplossing: vraag bomenteam in ontwerpfase om advies.

Bouw niet te dichtbij

De takken van de bomen groeien naar binnen, te hoog en te dichtbij gebouwd. Een boom kan maar zeer beperkt gesnoeid worden zonder gevaarlijke schade. Drukpers, Nijeveenseweg 2017.

Oplossing: vraag bomenteam in ontwerpfase om advies.

Beschadig bomen niet

Tijdens de bouw zijn bomen zeer ernstig beschadigd:
1- dikke wortels beschadigd
2- bast beschadigd

Drukpers, Nijeveenseweg 2017.

Oplossing: rijplaten, boombescherming en hekken.

Bastschade

Hek geplaatst maar te laat - boom zwaar beschadigd. Ook cement gestort in open wond. Deze boom zal de verwonding waarschijnlijk niet overleven. Drukpers, Nijeveenseweg 2017.

Oplossing: boeteclausules in contracten
- handhaving met tanden
- boeteclausule per keer
- boeteklausule per dag dat situatie voortduurt
- daarbovenop: schade verhalen, taxatiekosten plus schade

Graafschade

Toplaag afgegraven op brute wijze, voorste boom beschadigd, zie volgende foto. Deze foto: Piet Mondriaanstraat 2017.

Graafschade detail

Grote wond geeft infecties een grote kans.

Oplossing: nooit graven of verharding aanleggen bij bomen, beter plannen. Tientallen bomen hebben in de Koedijkslanden grote schade opgelopen.

Graafschade gevolg in de zomer van 2018

Dezelfde locatie als de 2 bovenstaande foto's. De bomen zijn inmiddels gestorven. Let op de bomen in de omgeving, die zitten nog vol in het blad.

De hele keten deel 1

Om verkeer op werkplek te voorkomen heeft Klink Nijland een bouwkeet gebruikt in plaats van een schrikhek. Hierdoor verhinderden ze hun eigen bevoorrading, ze reden talloze malen met zeer zwaar materieel met zware lading over boomwortels. In het bestek verboden, maar handhaven was onmogelijk, boeteclausules ontbraken. Ook ontbrak de wil van projectleiders om in te grijpen. Schade door bodemverdichting is vaak pas na jaren zichtbaar. Foto: Jan Mankeshof 2015.

De hele keten deel 2

In 2017 heeft de raad besloten om het schuilplaatsje in het Wilhelminapark te behouden en te renoveren. Helaas heeft niemand voorwaarden gesteld. Nergens heeft iemand in de gaten gehad dat aannemers in een monumentaal park niet zonder stricte voorwaarden en toezicht mogen werken.

Met groot materieel en bij zeer kwetsbare bodem door regen is grote ondergrondse schade ontstaan.

Oplossing:
- instructies in de hele keten
- maak handhaven mogelijk
- maak bomen onderdeel van de bouwvergadering
- plaats 'bomenposter' met regels in bouwkeet

Evenementen in parken

Het Wilhelminapark heeft als bestemming evenemententerrein. De gevolgen zijn groot als je dan evenementen laat organiseren door een oranisatie die zicht niets aantrekt van de natuur en gestelde voorwaarden. Ontneem het kwetsbare park de status evenemententerrein.

Meer lezen: Het evenement Meppel Culinair 2017 veroorzaakte grote schade door overtredingen

Bezwaar

Kijk eens naar de data in het gemeenteblad. Gemeente Meppel heeft het verleden aangekondigd. Zo is het onmogelijk om bij dit evenement bezwaar te maken met grote schade tot gevolg.

Bescherm elk groenvak

Aannemers, onderaannemers en leveranciers zullen groenvakken gebruiken, ook de groenvakken in de buurt waar geen werkzaamheden plaatsvinden. Op de foto groenvak zijstraat Rembrandlaan, 2016.

Oplossing:
- instructies in de hele keten
- maak handhaven mogelijk in elk groenvak (APV, overeenkomsten)

Nooit rijden over wortelpakket

De kwetsbare wortels van de beuken tegenover het winkelcentrum in de Koedijkslanden hebben zeker schade opgelopen door het zware materieel wat hier overheen gereden is. Van Dijk Infragroep is niet vatbaar voor uitleg. Door met zwaar materieel over wortels te rijden ontstaat wortelbreuk en bodemverdichting, zeer schadelijke effecten zijn pas jaren later zichtbaar.

Oplossing:
- hekken
- rijplaten

Wortelschade openbaar groenvak

Hier wordt een container afgezet. Bij het ophalen zal hij vol zitten met klinkers. Dan zal de enorme wieldruk zware schade aanrichten. Deze schade is lastig aan te tonen en daarom niet te verhalen. Foto: Zuiderlaan 2016, container wordt in opdracht van hovenier geplaatst voor afvoeren klinkers.

Oplossing: lastig, helaas zijn de heesters uit veel groenvakken gerooid, daardoor worden veel groenvakken als parkeer en afzetplaats gebruikt - wat lastig te handhaven is. Hoge kosten door uitval zullen volgen.

Omgang met hoge waarde

Junco B.V. wil op de voormalige schoollocatie aan de werkhorst 30 te Meppel woningbouw realiseren. Beeldkwaliteitsplan Werkhorst 30 Meppel: "De Werkhorst als ontsluitingsweg heeft een een hoge waarde. Als waardevolle aspecten worden aangemerkt: De afleesbaarheid van de Werkhorst als historische straatweg alsmede de hoge ruimtelijke coherentie en kwaliteit (breed doorsnedeprofiel, lange bomenrijen [..]"

oplossing:
- handhaven
- schade verhalen

Bomenwacht

Met spuitbus op wegdek "Deklaag Slopen" is een alarm. Navraag bij bomenteam: "wij weten van niets". Groot alarm. Paar dagen later tijdens slopen wegdek met draaiende filmcamera het werk stilgelegd - de schade zou enorm zijn. Bomenteam kwam meteen ter plaatse. Projectleider bleek op vakantie. Zijn vervanger had een snipperdag en nam de telefoon niet op. 14 0522 ook niet gedurende anderhalf uur (09/08/2016). Foto: Wilhelminapark Reestzijde 2016.

Oplossing: bomenwacht, controleren met verstand van bomen.

Maaischade

Reestmond gebruikte te grote machine, 25cm bast van monumentale boom getrokken. Hier hebben infecties een grote kans om houtrot te veroorzaken en de boom breukgevaarlijk te maken. Bernhardsingel naast Reest 2016.

Oplossing:
- instructie: uitleg gevaar schade
- certificering

Waarom zijn beschadigingen gevaarlijk?

Op deze foto een opgegraven wortel van meer dan 10 cm doorsnede. De 'schoenveters' zijn geen wortels, dit zijn rhizomorfen van honingzwammen. Zie volgende pagina waar ze toe in staat zijn...

Gevaar beschadigingen vervolg

De zwam heeft houtrot veroorzaakt, de boom was hierdoor gevaarlijk. Zwammen hebben een kans om een boom te infecteren bij een beschadiging.

Oplossing: preventie! Boomverzorging is voor een groot deel preventie.

Het plantvak

Een voorbeeld van het belang van een ruim plantvak in Amsterdam. De grote bomen links en de dode boom rechts zijn van dezelfde soort en tegelijk geplant. De rechter had de pech om midden in de verharding gezet te zijn, kansloos.

Plantvak & water

Al het regenwater stroomt meteen de kolk in.

Oplossing: plant liever minder bomen met een groot plantvak dan veel kansloze bomen. Een boom heeft al snel 40 kuub 'doorwortelbare' ruimte nodig. Veel planners negeren dit.

Bescherming plantvak

Buiten bouwactiviteiten hebben bomen ook vaak bescherming nodig. Hier een meervoudig aangereden boom. Groenmarkt 2016.

Oplossing: ontwerp een goede veilige standplaats of plant niet.

Geef waardevolle bomen ook juridische bescherming

De boom op de foto is de mooiste boom in de Koedijkslanden. Als deze boom in private handen komt is het onmogelijk om bescherming af te dwingen. Juist tijdens de aanstaande herinrichting is bescherming nodig.

Oplossing: in eigendom houden of verregaande afspraken vastleggen en openbaar maken.

Oplossing algemeen: naast een lijst monumentale bomen een lijst waardevolle bomen gebruiken. Nog beter: terug naar bescherming op basis van diameter van de stam.

Fouten monumentale bomenkaart

De Monumentale bomenkaart kent veel fouten. Neem als voorbeeld de locatie Wassebalie in de Berggierslanden. Hier staan veel meer monumentale bomen dan op de Monumentale bomenkaart. Alleen al 3 grote eiken met een diameter van respectievelijk 70, 70 en 80 centimeter.

Actualiseer de lijst of ge terug naar een kapverbod gebaseerd op diameters. Inventariseren voor een bomenlijst is lastig en zeer kostbaar.

Check omgevingsvergunningen

Op de foto wordt verharding aangebracht (Zuideinde 108). Hiervoor zijn wortels van een monumentale boom (staat op lijst monumentale bomen) zwaar beschadigd. Hier had nooit een omgevingsvergunning voor afgegeven mogen worden.

Oplossing: check bij alle omgevingsvergunningen of er monumentale of waardevolle bomen staan.

Kosten besparen

Misschien is de beste reden om schade te voorkomen wel het besparen van kosten. Een beschadigde boom kan gaan aftakelen, met hoge kosten als gevolg. Kosten zoals:
- dood hout verwijderen is kostbaar. Een hoogwerker of klimmer is nodig.
- soms moet duur (tot 500 euro per boom) onderzoek plaatvinden
- kap kan duur zijn, tot wel 1750 euro voor een enkele boom
- beschadigde bomen zijn volgens taxateurs minder waard omdat hun levensduur verkort is
- sommige bomen zijn vele duizenden euro's waard
- herplant kan ook hoge kosten geven

Oplossing: bespaar kosten door preventie.

Niet graven maar zuigen

Het beste middel tegen het beschadigen van bomen is plannen, bij knelpunten groot of klein kan de oplossing zijn: een grondzuiger. Wortels en kabels blijven heel.

Op de foto: grondzuiger 2015 Jan Mankeshof.

Plan aan & afvoer

Nog buiten de herinrichting zag ik al politie, brandweer, ambulance, hoogwerkers voor reparatie verlichting, strooiwagens, bouwketen en alle soorten bestelbussen over boomwortels rijden. Foto: Govaert Flinckstraat, 2016.

Oplossing:
- plan verkeer
- beperk verkeer in overeenkomsten, met hekken of gebruik rijplaten

Bronbemaling

Indien bronbemaling gebruikt wordt moeten individuele bomen (ook op grote afstand) water krijgen in het groeiseizoen (1 mei t/m 1 oktober).

Hoewel dit watergeven aan verschillende voorwaarden moet voldoen hoeft dit beslist niet kostbaar of arbeidsintensief te zijn mits goed gepland. Consulteer deskundige.

Geen ruimte voor bomen

Gemeente Eindhoven heeft eerst bodemonderzoek gedaan. Hier is geen ruimte voor bomen. Een kleine boom heeft al snel 40 kubieke meter doorwortelbare ruimte nodig. Als dat niet beschikbaar is, plant dan geen boom.

Quercus ferrum

Verdraagt verharding, geen opdruk, verdraagt droogte. Liggen reserveonderdelen klaar op de gemeentewerf? Locatie Nieuwleusen.

Kwetsbare zone beschermen

Om bomen duurzaam te behouden moet de kwetsbare zone beschermd worden door een fysieke afscherming. De kwetsbare zone is volgens het Handboek Bomen van het Norminstituut Bomen de 'kroonprojectie' plus 1.5m aan bijde zijden. Bron: bomenposter.nl

De randvoorwaarden fysieke afscherming staan beschreven in het Handboek Bomen van het Norminstituut Bomen. De gemeente Meppel beschikt hierover.

Contact

ing. Geert Starre, 24 mei 2017
0522-260791
info@boom7.nl
www.boom7.nl

Mist onveranderd mag dit document
met iedereen gedeeld worden.