Voor de primeur/het Wob verzoek van Follow the money:
Wob-verzoek Follow the Money

In de huis aan huisbladen van de gemeenten Meppel en Westerveld stond een achteraf belangrijke uitnodiging:

"Woensdag 19 april 2017 start de cursus Politiek Actief voor inwoners van Westerveld en Meppel. De cursus is voor iedereen die politiek actief wil worden, maar nog niet precies weet wat de mogelijkheden zijn. Ook voor inwoners die willen weten hoe zij invloed kunnen uitoefenen op de lokale bestuur is de cursus zeer geschikt. In zes avonden maken inwoners kennis met de gemeente-politiek. Theorie wordt afgewisseld met praktische opdrachten. Gastdocenten geven presentaties en uiteraard ontmoeten de deelnemers ook lokale politici en bestuurders om ervaringen uit de praktijk te horen."

Binnnen 2 uur na het lezen van de uitnodiging had ik mij aangemeld. Gelukkig binnen een paar uur, want de cursus was al snel volgeboekt. Maximaal 25 deelnemers.

Het doel van de cursus was dubbel:

• een kweekvijver vormen voor (aankomende) raadsleden
• burgers leren zich met de politiek te bemoeien: invloed uitoefenen!

 
"De griffier is het eerste aanspreekpunt van de gemeenteraad", vertelt burgemeester Richard Korteland. "De griffier geeft ondersteuning aan de raadsleden en duo-raadsleden. Met het werk en de inzet van Gert-Jan Fokkema heeft onze raad de kaderstellende rol voor het sociaal domein heel actief op kunnen pakken. De raad treedt steeds meer naar buiten: met de cursus politiek actief is gezocht naar jong talent voor het gemeentebestuur. Op het informatieplein is iedereen welkom om informatie uit te wisselen."

bron: Meppeler Courant 16 november 2018.
 

Invloed uitoefenen

De kweekvijver voor raadsleden had niet mijn aandacht. Ik kwam met een eenvoudiger doel; ik wil als boomverzorger schade aan bomen in mijn gemeente voorkomen.

De schade aan bomen is door vele misstanden indrukwekkend. Bedrijven en organisaties van evenementen mogen ongecontroleerd hun gang gaan in de gemeente Meppel, zoals blijkt uit onderstaande voorbeelden. Meer links volgen.

Ik had al een online 'lobby document' om ambtenaren op gemiste kansen te wijzen. Dat werkte goed, behalve in de gevallen dat de belangen groot waren - bij evenementen dus.

'lobbydocument':
https://www.boom7.nl/boomverzorging/r15885-Meppel-bomen-beschermen-2018b.html
 

Schade bij evenementen in Meppel - 2016

Op bovenstaande foto lijkt alleen het gazon zwaar beschadigd, maar dat is schijn, de bodem is door toepassing van zware transportmiddelen als vrachtwagens en vorkheftrucks verdicht. Hierdoor sterven boomwortels - wat kritiek is voor een monumentaal bomenpark.

Overzicht schade: Het evenement Meppel Culinair 2016: grote schade door insporing.
 

Invloed uitoefenen bij evenementen

Tja, daar sta je dan met je camera foto's te maken van schade na een evenement. Wat nu? Ga je je als boomverzorger bemoeien met de harde kern van de VVD, de locale horeca en evenementen, het paradepaardje van de VVD burgemeester? Zeker! De cursus politiek actief leert je hoe.
 

De Cursus in 2017

Dus ik heb foto's van grote schade in het Wilhelminapark door een evenement en daar wil ik wat mee doen. Vooral schade door herhaling voorkomen.

De cursus bestaat uit 6 avonden die afwisselend in de raadzalen van Westerveld en Meppel plaatsvinden. De laatste avond ben je als toehoorder bij de raadsvergadering.
 

Aangewezen als vrijwilliger: stukjes schrijven!

Omdat ik ook tijdens de cursus veel foto's maakte, kreeg ik al snel de vraag van de griffiers - met een dikke glimlach op hun gezicht - "als je zoveel foto's maakt kan je net zo goed van elke cursusdag een verslagje schrijven voor het huis-aan-huis blad". Dit heb ik met plezier gedaan.

Ik plak hieronder de stukjes omdat ze precies beschrijven hoe de cursus verliep per dag.

(dag 1 is de uitnodiging, niet door mij geschreven)
 

Cursus Politiek Actief 2: Zoeken naar antwoord!

Gemeente Meppel - De Nieuwe Meppeler - dinsdag 2 mei 2017

Meer invloed in de politiek kan je leren. Daar is gewoon een cursus voor. In totaal zes avonden, drie in de raadzaal in Diever en drie avonden in de raadzaal in Meppel geeft stichting ProDemos de cursus Politiek Actief.

Door de samenwerking tussen gemeente Westerveld en Meppel zijn meteen leuke details zichtbaar. De eerste cursusdag werd geopend door de twee burgemeesters van Meppel en Westerveld. Heel bijzonder was dat beiden hun ambtsketting droegen. Dat is een grote zeldzaamheid. Een burgemeester te gast in een andere gemeente draagt deze namelijk zelden. Echter in verband met deze cursus wel.

Waar gebeurt het?
De cursus is beslist meer dan luisteren. Als groep van maximaal 25 cursisten is veel interactie mogelijk. Vooral de lastige indeling van het systeem gemeente wordt zeer toegankelijk en inzichtelijk gemaakt door gezamelijk magneetkaarten op een poster te plakken met een stroomschema van de krachtenvelden. Lijkt lastig, bovendien gaat de cursus in hoog tempo, maar als je er middenin zit is het prima te volgen.

Wie is verantwoordelijk?
Veel zaken zijn formeel geregeld en hebben hun eigen jargon. Toch is er verrassend veel invloed mogelijk op informele en laagdrempelige manier.  Je kunt bellen, mailen en vragen stellen. Maar aan wie? En hoe weet je wat er voor onderwerpen behandeld worden? Dat is vaak een stuk lastiger, omdat de gemeente uit meer organen bestaat dan je op afstand ziet.

Heel dichtbij
Cursusdag drie op woensdag 3 mei 2017 zal hier een concreet voorbeeld van worden. De cursisten gaan dan speeddaten met raadsleden van Meppel en Westerveld.

Tradities
De lokale politiek kent niet alleen formaliteiten maar ook symboliek. Zo stond in de raadzaal de Nederlandse vlag, in verband met de lintjesregen. En om de cursusdag af te sluiten, de dag voor koningsdag, werd er gezamelijk een oranjebitter gedronken. De lokale politiek is een wereld op zich, maar wel verrassend toegankelijk.

Burgelijk ongehoorzaam
Bijzonder is ook dat in Nederland door de overheid een cursus gegeven wordt - in de raadzalen - waarbij je als middel aangereikt krijgt om burgelijk ongehoorzaam te zijn en te gaan demonstreren:





In huis-aan-huisblad:
ad170502.pdf
 

Cursus Politiek Actief 3: Speeddaten met raadsleden

Gemeente Meppel - De Nieuwe Meppeler - dinsdag 9 mei 2017

Op de derde cursusdag van de cursus Politiek Actief hadden de cursisten de mogelijkheid om te speeddaten met raadsleden van de gemeentes Meppel en Westerveld.

In de voorgaande cursusdagen waren de formele mogelijkheden besproken om als burger invloed uit te oefenen, zoals inspreken. Maar veel mogelijkheden zijn beperkt of vereisen formaliteiten, zoals aanvragen bij de griffie. Dat maakt het al een stuk minder laagdrempelig. Vandaar mijn vraag tijdens het speeddaten aan verschillende raadsleden: noem eens een voorbeeld waarbij een vraag, een telefoontje of e-mail al een relevante invloed heeft gehad. Ik kreeg mooie voorbeelden.

Klaas-Jan Dunnink duo-raadslid in Meppel:
“Een heel mooi voorbeeld is dat ik op 13 maart bij mijn zusjes op haar verjaardag was, en dat mijn broer en mijn zwager begonnen over het voormalig terrein van de ROVA, dat het daar een grote rommel was. Daar is iemand anders ingekomen. Over de rommel werd geklaagd. Diezelfde avond had ik fractievergadering. Daar heb ik dat gedeeld, toen heeft een collega fractielid daar meteen vragen aan burgemeester & wethouders over gesteld. Kan dat allemaal wel, wat is de controlerende taak van de gemeente hierin? Diezelfde week stond het in het Dagblad van het Noorden, de Meppeler Courant; ook de eigenaar heeft in de krant gestaan met artikelen. Rondom het onderwerp kwam heel veel reuring, in de maatschappij, in de politiek en bij het bedrijf over iets wat op een verjaardag even werd genoemd."

Hans Boersma raadslid in Meppel:
“Ik kreeg een telefoontje van een burger uit Meppel, hij gaf aan dat richting het Sportpark Ezinge, dat daar een mooi fietspad loopt, maar dat er helemaal geen verlichting was. Dus naar de toegang naar Stad & Esch. Het hele traject van de stoplichten tot Stad & Esch, daar stonden geen lantaarns. Ik heb de wethouder gevraagd in een raadsvergadering: bent u hiervan op de hoogte? Hij zou er gelijk naar gaan kijken. Op de gemeentewerf hadden ze nog armaturen. De melding kwam in oktober. Het lukte niet met de feestdagen om er stroom op te krijgen omdat Essent dat moet regelen, maar de armaturen stonden er al voor het nieuwe jaar, in januari brandden ze.”

Geert Starre

ad170509.pdf
 

Cursus Politiek Actief 4: Public Affairs

Gemeente Meppel - De Nieuwe Meppeler - dinsdag 16 mei 2017

Nooit beseft maar iedereen is lobbyist en mijn dochtertje Jasmijn van 7 is de beste lobbyist. Iedereen lobbyt, overal, zeker aan de eettafel. Gaan we naar de camping in Nederland of huren we een huisje in Frankrijk? Jasmijn kan geweldig goed uitleggen wat de belangen van pa & ma zijn om naar een bepaalde camping te gaan. En voor haar is daar toevallig die mooie trampo(line).

In jargon heet het geen lobbyen maar public affairs. En lobbyisten heten geen lobbyisten maar adviseurs. Bovendien zijn er meer do’s en don’ts in de grote mensenwereld dan thuis aan de eettafel waar een 7 jarige haar belangen deelt.

Gunfactor
Tijdens de cursus politiek actief kwam de sympathieke Madelon Smit, van Dröge & van Drimmelen Corporate Commu-nications & Public Affairs uit Den Haag, uitleg geven hoe de politieke hazen van het lobbywerk lopen. De gunfactor is key point in public affairs.De cursisten stelden kritische vragen. Lobbyen werd met een gezonde dosis wantrouwen bekeken. Is lobbyen achterkamertjespolitiek en niet trans-parant? Madelon legde duidelijk uit dat zulke voorbeelden zeker bestaan, maar liet ook zien dat dat in veel gevallen lobbywerk juist heel democratisch kan zijn.

Invloed & actie
Als burger invloed uitoefenen op de politiek is democratisch. Datzelfde geldt voor verenigingen, bedrijven en zelfs overheden onderling. De provincie Drenthe heeft zelf ook lobbyisten in dienst. Ik noem een besproken voorbeeld wat juist laat zien dat eenmans-actie zinvol en heel democratisch kan zijn. Twee bewoners in dezelfde straat spreken elkaar. In hun straat hebben meeuwen een imponerende chaos gemaakt van afval. De gemeente plaatst als reactie ondergrondse vuilcontainers. Bewoner 1: “Ik moet nu twee straten verderop mijn vuilnis storten.” Bewoner 2: “Goed hé, heb ik geregeld, nu hebben we twee parkeerplaatsen extra in de straat.”

Strategie
Na uitleg en voorbeelden deelden de cursisten zich op in groepjes om een case uit te werken, een fictief zwembad in de gemeente moest sluiten wegens bezuinigingen. De groepjes cursisten moesten een korte lobbystrategie bedenken om de sluiting te voorkomen. Zoek belanghebbenden. Kan je de ouders van de kinderen met zwemles mobiliseren om druk uit te oefenen? Kan je de scholen in de omgeving, welke gebruik maken van het zwembad, een rol laten spelen? Kan je omwonen-den, welke mogelijk last zullen krijgen van hangjongeren, bewegen in actie te komen?

Timing & vorm
Belangrijke punten in een lobby zijn een helder doel, juist gebruik van de mogelijkheden en een goede timing. Hoe later in het beslisproces je zit hoe lastiger het wordt om veranderingen te realiseren. De mogelijkheden om invloed uit te oefenen zijn talrijk: schrijf, bel, blog en borrel zijn de meest toegankelijke manieren, grootschaliger kan je zelfs een congres of protest organiseren of zelfs een petitie starten.

Deze avond heeft heel helder laten zien dat lobbyen mogelijk is voor iedereen op elke schaal.

ad170516.pdf
 

Cursus Politiek Actief 5 en 6: Laatste cursusdag

Gemeente Meppel - De Nieuwe Meppeler - dinsdag 23 mei 2017

Onderdeel van de cursus en tevens laatste cursusdag is het bijwonen van een raadsvergadering. Tijdens de laatste raadsvergadering werden zeer diverse onderwerpen behandeld.

Onderwerpen met grote gevolgen voor individuele personen, zoals de tijdelijke contracten van werknemers van Reestmond. Onderwepen met grote financiële gevolgen, zoals herinrichtingen van stadsdelen, en luchtige onderwerpen als het wel of niet slopen van een schuilplaats in het Wilhelminapark.

Ingewikkeld en simpel tegelijk
Vooral de grotere dossiers zijn lastig te volgen. Door de complexiteit van het onderwerp, mijn gebrek aan dossierkennis, maar ook door het gebruikte jargon. Denk hierbij aan perspectiefnota's, reactienota's, moties, moties vreemd aan de dag, amendementen en artikel 32 vragen. Een aantal uitdrukking kan ik plaatsen, maar ook niet meer dan dat.

Het lijkt alsof ik met die constatering de hele cursus ondermijn, maar het tegendeel is waar. Waarom zou je het eigenlijk moeten begrijpen? Het antwoord is simpel. Als je als burger invloed wil uitoefenen - doel van de cursus - hoef je de complexe systemen en het jargon ook niet te doorgronden; je bent immers vertegenwoordigd door raadsleden. En de cursus laat je veel mogelijkheden zien om deze invloed uit te oefenen.

Tijdens de vergadering werd meerdere keren geschorst. Dat is een mooi moment om vragen te stellen aan raadsleden of wethouders maar ook aan de griffie.

Contact houden
Als burger heb je in de raadsvergadering zelf weinig invloed. Je mag inspreken, maar dat is niet laagdrempelig. Contact onderhouden met raadsleden wel. Cursisten hebben tijdens een eerdere cursusdag al speeddates gehad met raadsleden. Dit heeft al tot meerdere nieuwe contacten gezorgd.

Het college en de raad heeft in de raadsvergadering tijd besteed aan het bespreken van burgerparticipatie. De afgelopen weken konden inwoners hun mening geven over de beleving van de kwaliteit van de stad op het Kerkplein, de Grote Kerk en online. Een mogelijkheid om heel laagdrempelig je mening te geven en op deze wijze invloed uit te oefenen.

Schuilen in het park
Ik kom nog even terug op de schuilplaats in het Wilhelminapark (een dakje op palen) omdat dat een eenvoudig onderwerp is, waarin duidelijk de verhoudingen in de raadzaal te zien zijn.

Het college (college van wethouders en de burgemeester) heeft een lijst opgesteld met al het vastgoed van de gemeente Meppel en de toekomst ervan. Zo werd bijvoorbeeld besproken of de gemeentewerf verkocht kon worden. Ook had het college ervoor gekozen de schuilplaats te slopen. Maar daar hebben de raadsleden een stokje voor gestoken. De raad heeft besloten en dus het college de opdracht gegeven om het dak te renoveren. Van de reeds aangevraagde sloopvergunning zal geen gebruik gemaakt mogen worden.


Certificaat en inzet Meppel & Westerveld
Deze afsluitende avond was een mooie avond waar in alle onderdelen van de cursus bij elkaar kwamen. Kroon op de cursus was het certificaat welke door de 'eigen' burgemeester werd uitgereikt. Bedankt Pro Demos, gemeente Meppel en Westerveld voor jullie inzet en mooie invulling van de cursus.


Geert Starre

ad170523.pdf
 

Mijn evaluatie - wat mist in de cursus?

Als vervolg of aanvulling (masterclass politiek actief?) voor de cursus heb ik n.a.v. opgedane ervaring ook ideeën:

Meer uitleg over jurudische aspecten, zoals:

• handhavingsverzoeken
• indienen zienswijzen
• beroep en bezwaar daarop,
• naar de rechter, bv voorlopige voorziening
• termijnen afgifte vergunning (niet 3 dagen, dan is zienswijze indienen onmogelijk)
• burgercontact met uitvoeringsdiensten zoals b.v. de RUD Drenthe

 

Ook onmisbaar: hoe informatie te verzamelen

Er is een groot verschil hoe ambtenaren met verzoeken om vastgelegde informatie omgaan. Ik heb in Meppel van sommige ambtenaren zeer snel veel informatie gekregen, zoals handgeschreven aantekeningen op documenten. Soms ook onrechtmatige weigeringen van het leveren van documenten, zoals het niet willen verstrekken van een bestek.

Heb ook dit jaar als reactie op een mondeling verzoek om vastgelegde informatie van een ambtenaar met hoge functie gehoord: "Dan dien je maar een Wob verzoek in!"
 

Wet openbaarheid van bestuur (Wob)

Als je niet over de juiste informatie beschikt kan je niet meedoen als burger. Dat hebben ze in Den Haag ook ingezien en daarom is de Wet Openbaarheid van Bestuur (Wob) in werking gesteld. Het idee erachter is simpel: eenieder kan de overheid (gemeente, provincie en nog vele andere overheidsorganen) om vastgelegde informatie vragen. Orgaan moet die dan leveren. Lijkt simpel. Is in de praktijk lastig.

Reden is dat achter de schermen ambtenaren veel werk moeten verrichten om de informatie te zoeken en dan zodanig te bewerken ('lakken') zodat ze openbaar gemaakt kunnen worden. Reden van veel werk is dat de archieven van vooral gemeenten een grote chaos zijn.

Bij een verzoek krijg je vroeg of laat te maken met onwil. Drammen is dan een oplossing. In bezwaar gaan ook. Zelfs onderhandelen is mogelijk.

Maar hoe dan ook: 'wobben', de hogere kunst van het informatie verzamelen wordt niet behandeld tijdens de cursus.

Drenthe en 'the Shell papers' van Follow the Money

De provincie Drenthe is een ander verhaal - ze reageren super snel en zeer professioneel op Wob-verzoeken. Ook als het om heel zichtbare en gevoelige onderwerpen gaat.

Voorbeeld en primeur: het Wob verzoek van Follow the Money
Boom7 onthult als eerste de aanvraag van het Wob verzoek van Follow the Money (FTM). FTM had namelijk wel veel geschreven over de aanvraag, maar niet de aanvraag zelf gepubliceerd. Da's maf. Aan ons dus om dat te corrigeren... met een wob verzoek! De Wobber gewobt...

Update: ik verwijs nu door naar de gemeent Assen omdat daar het verzoek, het besluit en de geopenbaarde informatie online staat: https://www.assen.nl/wob-verzoeken.
 

Grote verrassing in de Wob-aanvraag van FTM: het verdrag van Aarhus!

Dit is de grote verrassing, omdat veel gedacht werd dat de Wob correct en volledig voldeed aan het verdrag van Aarhus. Hierover schrijf ik later meer. Ook omdat ik denk dat het begrip belanghebbende (niet in verband met Wob) veel ruimer gezien moet worden in Nederland.



Geert Starre