Ik verzamel gekke stukken hout en zwammen. Een van die zwammen, een groot vruchtlichaam van de soort Fomes fomentarius (echte tonderzwam) uit het Speulderbos heb ik maanden geleden volledig intact zonder uitvliegopeningen of zichtbare boorgaten op de kast gelegd. Deze week zag ik dat en stof op de grond lag onder de zwam.
 

De zwam: Fomes fomentarius (echter tonderzwam)

Voordat ik verder ga over de kever eerst iets over de zwam zelf.



De echte tonderzwam is een parasiet, hij paraciteert op levend en dood hout van vooral beuken en berken.

Doordat hij het hout aantast verzwakt het hout niet alleen, het krimpt ook. Hierdoor kunnen grote bomen opscheuren als luciferhoutjes. Hiervoor is niet eens een grote storm nodig.


De zwamdelen die je op bovenstaande foto's ziet zijn vruchtlichamen. Het hele organisme van de zwam is onzichtbaar, het bestaat uit zwamdraden in het hout.

De vruchtlichamen op hun beurt zijn weer slachtoffer van een paraciet: een kever. De kever is dus de parasiet op een parasiet.

 

De voorheen in Nederland zeldzame kever Bolitophagus reticulatus

"Maar er was ook een onverwachte vondst van grote aantallen zwarte 5 tot 8 millimeter grote kevers die ons onbekend voorkwamen, die niet in onze museumcollectie zaten en die zelfs nog niet officieel bekend waren voor de Nederlandse fauna. Ze werden gedetermineerd als de Bolitophagus reticulatus (L.), een kever die behoort tot de familie der zwartlijven (Tenebrionidae).

De ontwikkeling van deze kever vindt geheel plaats in het vruchtlichaam van de echte tonderzwam. De larven voeden zich binnenin het vruchtlichaam met het zwamweefsel; de weinig beweeglijke volwassen kevers kunnen bij warm weer vaak aan de onderzijde van de vruchtlichamen worden waargenomen.

Een grote dode zwam kan lange tijd geschikt blijven voor meerdere generaties kevers. Volwassen kevers kunnen vier jaar oud worden. De kevers zijn vooral te vinden op dikke, zowel staande als liggende bomen met veel vruchtlichamen van de tonderzwam. Liggende stammen die veel contact met de grond maken zijn minder in trek, waarschijnlijk omdat de vruchtlichamen dan te nat of te koud zijn." bron: #2, Moraal et al. 2007.













Aan de onderkant is te zien aan de buisjes dat het om vraat gaat en niet om een bouwsel zoals een kartonnest van de glanzende houtmier.







Je kan ze namelijk horen, met het blote oor of hier met een microfoon. Zet volume hoog.




Ze hebben maanden in de zwam in een verwarmde ruimte geleefd, zonder toevoeging van water.

Misschien dat in natuur de vraatgangen niet zo mooi worden omdat er dan andere zwammen en dieren de zwam beschadigen. Ik heb ook nog geen uitvliegopeningen gezien.

De foto's zijn genomen met een nieuwe lens, een macrolens met stabilizator en ingebrouwde LED-verlichting. De lens is aan de voorkant voorzien van een ring met leds om het onderwerp te verlichten.


De camera is op statief gebruikt, met ir-remote. Instellingen: 2 sec vertraging en gebruik mirror-lockup.
 

Literatuur/bronnen

^1 - Dood hout en tonderzwammen als minibiotopen voor insecten - Leen Moraal, 2014.

^2 - Echte tonderzwam geeft bijzondere kever volop kansen. Dood houtbeleid stimuleert ‘dubbelafhankelijke soorten’ - Leen Moraal, Mirjam Veerkamp, Gerard Jagers op Akkerhuis, Jan Cuppen en Theodoor Heijerman, 2007

^3 - Tonderzwammen en insecten - Leen Moraal, m.m.v. Erwin Al, 2015